Velikani grafičkog dizajna: Saveta i Slobodan Mašić

Od 31. avgusta (20.00) do 11. septembra u Velikoj galeriji KC Grad biće otvorena izložba „Velikani grafičkog dizajna: Saveta i Slobodan Mašić“.

Ovom izložbom KC Grad u „velikom stilu“ započinje novu sezonu, a ujedno pokreće i ciklus godišnjih izložbi „Velikani grafičkog dizajna“ koji će biti posvećen autorima koji su vizuelno oblikovali našu prošlost.

Ovaj ciklus započinje izložbom koja će obuhvatiti deo stvaralaštva dvoje izuzetnih umetnika, Savete i Slobodana Mašića, a izbor njihovih radova koji će biti predstavljeni napravio je Borut Vild.

Program će obuhvatiti i razgovore sa umetnicima, radionice sa studentima, vođenje kroz izložbu. Takođe, tokom ove godine biće prikupljani materijali o radu Savete i Slobodana Mašića, radiće se video intervjui sa umetnicima, a započeće rad i na posebnoj publikaciji koja će predstaviti veći deo umetničkog opusa dvoje umetnika.

Posle Beograda izložba Savete i Slobodana Mašića biće predstavljena i u Požarevcu.

Ne samo grafički dizajneri…

Pomalo je nepravedno Savetu i Slobodana Mašića predstavljati samo kao grafičke dizajnere. Arhitekta, dizajner, prvi ovdašnji nezavisni izdavač, sa Savetom Mašić tvorac vizuelnog identiteta BITEF-a… često se spominje u apokrifnim usmenim pričama o onom vremenu.

Naći ćete ga sa Leonidom Šejkom u Beogradu, kod Josipa Vanište u Zagrebu, u zatvoru sa Mihajlom Mihajlovim 1966, sa Borom Ćosićem i Dragoslavom Mihailovićem u pripremi za štampu njihovih „sumnjivih“ knjiga, naći ćete ga na FEST-u, u SKC-u i na svim onim mestima gde se rađala ili stvarala „alternativna“ kultura tog vremena.

Celokupan opus i ali i uloga Mašića kao kritičkih intelektualaca i jednih od ključnih figura tadašnje kulturne scene zaslužuje temeljno i obimno istraživanje i analizu.

Opus grafičkog dizajna Studia Structure koji su 1968. Saveta i Slobodan Mašić pokrenuli zajedno sa Borom Ćosićem i Dragošem Kalajićem od samog početka karakteriše izuzetno baratanje svim elementima vizuelne komunikacije.

Od modernističkih početaka, minimalističke i racionalne tipografije „internacionalnog“ stila, geometrijskih sistema, serijalnosti i korišćenja semantičkih znakova do veštog poigravanja sa elementima stilova druge polovine prošlog veka, op-arta, pop-arta, postmodernizma…

Izuzetno osetljiva i promišljena upotreba fotografije, uključivanje fotografa kao ravnopravnog učesnika u kreativnom procesu stvoriće seriju plakata za BITEF, verovatno najcelovitiju i najkompaktniju seriju radova srpskog grafičkog dizajna u 20. veku. Čime god se igrali: tekstom, grafikom, slikom, ili fotografijom, radovi Savete i Slobodana Mašića su uvek prepoznatljivi i „svoji“. I uvek su deo jedne veće celine, jednog univerzalnog ali i vrlo ličnog kosmosa.

Nemoguće je u njega prodreti i spoznati ga bez aktivnog posmatranja, otvorenog srca, ali i uma. Jer „Mašićev dizajn jeste aktivnost čije vrednosti nadaleko prevazilaze okvire samo jedne likovne discipline. Mašić je danas jedan od naših retkih dizajnera koje je nemoguće ‘najmiti’ za određeni posao ukoliko oni u njemu, osim uobičajenih profesionalnih zadataka, ne pronalaze i neke druge razloge.

U slučaju Mašića ti drugi razlozi su prilično brojni. Celokupna njegova delatnost, počevši od studentskih dana i revije ‘Vidici’ do ‘nezavisnih autorskih izdanja’, jeste akcija u kojoj je profesionalca zamenio čitav čovek. Čovek koji u svemu što radi ne vidi mogućnost realizacije samo svojih kreativnih sposobnosti, već šansu da se potvrdi kao kompletna ličnost. l to u životu koji je slobodno izabrao za svoj.“ (Bogdan Tirnanić, 1971)

Grafički dizajn – težak za istorizaciju

Grafički dizajn je jedna od najefemernijih, ali i najvažnijih i najuticajnijih grana dizajna. Ubrzan tehnološki razvoj, česte promene trendova, medijske pojavnosti, a pre svega ogromna produkcija čine ga veoma teškim za istorizaciju. Pogotovo u sredinama koje, poput naše, nisu sklone sistematskom i blagovremenom prikupljanju artefakata, njihovoj analizi i prezentaciji.

Otuda tako malo stručnih relevantnih publikacija, te podataka o istoriji grafičkog dizajna u Srbiji. A nije da je nema. Nema je, naravno, u školskim kurikulumima i obrazovnim programima. Stasavaju generacije koje nemilice „troše“ dizajn, a da o njemu skoro ništa ne znaju.

Najveća imena srpskog dizajna nepoznata su čak i studentima koji izučavaju tu oblast. Ovaj projekat ne može i ne želi da popuni sve praznine, ali može da današnjoj publici predstavi najvažnije žive autore, njihov rad i započne sa stvaranjem baze podataka za dalja istraživanja.

Autor projekta je Ljudmila Stratimirović, umetnička direktorka KC Grad. (danubeogradu.rs)