Treći spomenik Nikoli Tesli u Beogradu

Spomenik Nikoli Tesli otkriven je juče, 10. jula, u Karađorđevom parku, između Hrama Svetog Save i Narodne biblioteke Srbije.

Spomenik je svečano otkrio predsednik Srbije Tomislav Nikolić, navodeći da predstavlja simbol prijatеljstva srpskog i američkog naroda. Rad vajara Nikolе Kokе Jankovića i poklon Momčila Mošе Todorovića, spomenik Tesli je isti kao onaj koji je pre tri godine otkriven isprеd njegove laboratorijе u Vardеnklifu kod Njujorka.

Na postolju spomenika od crnog mermera ispisane su godina rođenja i smrti Tesle, kao i formula za magnetnu indukciju T = Wb/m², čija je merna jedinica „Tesla“ nazvana po najvećem srpskom naučniku, a koja se nalazi i na srpskoj novčanici od sto dinara.

Ispod toga je potpis Nikole Tesle na ćirilici, koji je stajao na prvom ugovoru koji je Tesla sklopio u Strazburu i na dnu koga je ćiriličnim pismom ispisao svoje ime.

Sa zadnje strane postamenta uklesano je ime darodavca Momčila Moše Todorovića, vlasnika galerije „Radionica duše“, koja je izvajala statuu Tesle, kao i datum 10. jul, kada je obeleženo 160 godina od njegovog rođenja.

Ovo je treći spomenik Nikoli Tesli u Beogradu, pored onog na Bulevaru – kod ETF-a i na Aerodromu koji nosi Teslino ime.

Agencije javljaju da je povodom otkrivanja spomenika Tesli, organizovan i protest grupe građana okupljenih oko inicijative Ostavite Teslu na miru, kojima policija nije dozvolila da se priključe ceremoniji.

Građani su se okupili prethodno kod Muzeja Nikole Tesle, izražavajući negodovanje zbog ponovljenog predloga SPC da posmrtni ostaci velikog naučnika budu sahranjeni u porti Hrama svetog Save. Taj predlog je patrijarh Irinej ponovio u nedavnom razgovoru sa predsednikom Srbije, a prvi put ga je SPC iznela 2014. godine, ali se posle burnih reakcija javnosti od tog plana odustalo.

Ukratko o Nikoli Tesli

Tesla je rođen 10. jula 1856. godine u Smiljanu, na vojnoj granici u tadašnjoj Austriji, sada Hrvatskoj. Tesla se školovao u Austriji i, kasnije, Austrougarskoj monarhiji. Osnovnu školu pohađao je u Smiljanu i Gospiću, a završio je i gospićku Realnu gimnaziju, kao i Visoku realnu gimnaziju u Karlovcu. Studirao je na Politehničkoj školi u Gracu, a potom je upisao studije filozofije prirode na Univerzitetu u Pragu.

Od 1881. do 1882. radio je u Budimpešti, u Centralnom telegrafskom uredu, gde je i počeo da se bavi pronalazaštvom. Usavršavajući aparat za pojačanje glasa kod telefona, došao je na ideju o obrtnom magnetnom polju. Iste godine otišao je u Pariz, u Edisonovo Kontinentalno društvo, a 1883. preselio se u Strazbur, gde je napravio prvi prototip indukcionog motora.

U SAD je otišao 1884, započevši rad u Edisonovoj kompaniji, ali je već 1885. napustio i osnovao sopstvenu firmu „Tesla Arc & Light Co“, praveći prve motore i generatore naizmeničnih polifaznih struja. Prvi patent prijavio je Američkom patentnom zavodu 6. maja 1885.

Po Teslinom sistemu, 15. novembra 1896. godine komercijalno je otvorena prva centrala na Nijagarinim vodopadima – puštanjem struje do Bafala. Bila je uvršćena u jedno od svetskih čuda tog doba.

Tesla je posetio Beograd jedini put 2. juna 1892. godine, tokom boravka u Evropi, na poziv Kraljevskog instiuta iz Londona i Francuskog društva za fiziku.

Vek i po od rođenja Tesle obeležen je 2006. na državnom nivou i u Srbiji i u Hrvatskoj, a veliki broj manifestacija održan je i u SAD, gde je i umro 7. januara 1943. u Njujorku.

Teslin život ostao je pod velom tajne, a bio je inspiracija i za mnoge filmove, televizijske serije i predstave.