U svetovnom životu Rastko Nemanjić, u monaškom Sava, nedugo posle smrti srpski svetitelj – Sveti Sava, najvažnija je ličnost u istoriji srpskog naroda.
O prvih sedamnaest godina života Rastka Nemanjića malo se zna. Rođen je oko 1175. godine kao treći, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i njegove supruge Ane. Obrazovanje koje je stekao, do posvećenja monaškom životu, bilo je dovoljno da zavoli književnost, filozofiju i tajne hrišćanstva, a dvogodišnje upravljanje oblašću Hum – da se upozna sa osnovnim pitanjima državne uprave.
Odlazak na Svetu goru
Različite priče o Rastkovom odlasku na Svetu goru, centar pravoslavnog monaštva, uglavnom su posledica kasnijih interpretacija ovog prelomnog trenutka. Ono što se sa sigurnošću može zaključiti je da je otišao tajno i da se zamonašio ili u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona ili u grčkom Vatopedu, uzevši ime Sava.
Boravak u Vatopedu narednih sedam godina značajan je za duhovni razvoj monaha Save, ali i za njegova saznanja o crkvenoj organizaciji. U to vreme sigurno je i začeta ideja o osnivanju Srpske pravoslavne crkve, tim pre što se Savi 1197. godine pridružuje i otac Stefan Nemanja, koji se zamonašio i u Vatoped stigao kao monah Simeon. I ideja da srpski monasi imaju manastir na Svetoj gori ubrzo je realizovana.
Uz odobrenje Carigrada, počinje obnova opustelog manastira Hilandar, u kojem je Sveti Simeon umro 1199. godine. Monah Sava piše za Hilandar i za svoju isposnicu u Kareji tipik (manastirski ustav) i napreduje u crkvenoj hijerarhiji, pa je na kraju svog boravka u Hilandaru arhimandrit.
Sveti Sava u Srbiji
Padom Carigrada na Svetoj gori postaje nebezbedno, a u Srbiji počinje građanski rat između pristalica Savine braće Stefana i Vukana, pa Sava odlučuje da mošti svoga oca prenese u domovinu.
Početkom 1207. godine braća su se pomirila, položila mošti u grobnicu u manastiru Studenica, a ubrzo potom Sveti Sava je postao iguman manastira. Tipik piše i za Studenicu, po uzoru na Hilandarski.
U Srbiju Sava prenosi svetogorsku crkvenu organizaciju pa osniva manastire, lavre i isposnice. Pored ktitorskog rada, bavi se i književnim – piše Simeonovo žitije o životu svoga oca.
Najvažnija je, ipak, Savina diplomatska veština, kojom uspeva da uspostavi dobre odnose Srbije i Ugarske i, kao kruna njegovog crkvenog rada – misija u Nikeji, gde biva hirotonisan za prvog srpskog arhiepiskopa i obezbeđuje autokefalnost Srpske pravoslavne crkve.
Poklonička putovanja
Po povratku u zemlju 1220. godine Sveti Sava organizuje Žiču kao sedište Srpske arhiepiskopije, osniva 11 eparhija i postavlja episkope koji su uglavnom srpski monasi došli iz Hilandara. Na prvo hodočašće u Svetu zemlju kreće 1229. godine, a putovanje koristi da se upozna sa manastirskom i crkvenom organizacijom starijih hramova, čije elemente uvodi u uređenje Srpske crkve.
Godine 1234. Sveti Sava odlučuje da se povuče sa mesta srpskog arhiepiskopa i još jednom poseti Svetu zemlju. Putuje brodom i obilazi Palestinu i Jerusalim, Egipat i Sinaj, zatim ponovo odlazi u Jerusalim, pa u Carigrad. Na povratku, na putu se razboljeva i umire 27. januara 1236. godine u bugarskom manastiru Trnovo. Srpski kralj Vladislav, sinovac Svetog Save, uspeva da njegove mošti prenese u Manastir Mileševa, koji postaje mesto srpskog hodočašća.
Za vreme turske vladavine mošti srpskog svetitelja doživljavaju strašnu sudbinu. U strahu od pobune i kako bi uništio kult Svetog Save u narodu, Sinan-paša Beogradski naređuje da se mošti Svetog Save prenesu u Beograd i spale na Vračaru 10. maja 1594. godine.
Istorijske činjenice često se zaboravljaju i ime Svetog Save pominje se uglavnom prilikom proslava i svečanosti.
Dobro je ponekad i bez posebnog povoda podsetiti se na veliki rad i delo prosvetitelja i svetitelja, koje je obeležilo stvaranje i postojanje Srbije. (Korišćeni podaci sa portala Istorijska biblioteka)
Dan u Beogradu osnovan je 2011. godine i jedan je od najčitanijih lokalnih portala u Srbiji. Osnivač i glavni urednik je Nenad Mandić – Ah Neša.
