Karađorđevići i Obrenovići u zbirkama Istorijskog muzeja Srbije

U Istorijskom muzeju Srbije (Trg Nikole Pašića 11) do septembra je otvorena izložba „Karađorđevići i Obrenovići u zbirkama Istorijskog muzeja Srbije“.

U godini kada proslavlja važan jubilej – 50 godina postojanja – renovirani prostor Muzeja otvoren je za javnost reprezentativnom izložbom posvećenoj dvema dinastijama koje su zaslužne za oslobađanje srpskog naroda od viševekovne osmanske vlasti i stvaranje moderne srpske države.

Autor koncepcije izložbe je muzejski savetnik Andrej Vujnović, dok je dizajn postavke osmislila kustoskinja Izabela Martinov Tomović.

Posetioci imaju priliku da vide više od 400 originalnih predmeta koji su pripadali rodonačelnicima novovekovnih srpskih dinastija – Karađorđu i Milošu i njihovim naslednicima: od oružja korišćenog u Prvom srpskom ustanku, preko kraljevskih insignija Petra I Karađorđevića, do onih kojima su se pripadnici vladarskih porodica služili u privatnom životu.

Među ovim materijalnim svedočanstvima prošlosti od neprocenjive važnosti, koja će javnosti približiti i ilustrovati istoriju srpskog naroda u 19. i prvoj polovini 20. veka, nalaze se najvredniji primerci iz fonda Istorijskog muzeja Srbije.

Izložbu prati istoimeni katalog, koji obuhvata samo predmete za koje se sasvim pouzdano zna da su pripadali članovima ove dve dinastije, dok su se na samoj izložbi našle i fotografije, litografije, razglednice i razni memorijalni predmeti masovno umnožavani u cilju dinastičke, državne i nacionalne propagande. Tekst kataloga, koji na više od 200 strana detaljno opisuje više od 300 predmeta, priredila je muzejska savetnica Slađana Bojković, dok je dizajn osmislila kustoskinja Izabela Martinov Tomović.

Muzejski savetnik Nebojša Damnjanović zainteresovane posetioce stučno će voditi kroz postavku svake srede od 17.00 i subote od 13.00.

Istorijski muzej Srbije otvoren je svakog dana od 12.00 do 19.00, osim ponedeljkom. Cena ulaznice je 100 dinara, a za đake, studente i penzionere cena je 50 dinara. (danubeogradu.rs)

Više o postavci
Važnost postavke se ogleda ne samo u tome što eksponati pružaju dragocene podatke o njihovim vlasnicima, predstavljajući tako neprocenjiv izvor za istraživače mnogih naučnih disciplina, već i zbog činjenice da je sačuvan samo mali deo zaostavštine obe porodice. Razlog za to su, pre svega, istorijska zbivanja koja su obeležila trajanje ove dve dinastije – dinastičke smene i promene, ratovi, pljačke i razaranja, izgon, nebriga…

Tragičnu sudbinu bilo porodice ili nekog njenog člana pratila je i tragična sudbina njene zaostavštine. Tako je veliki deo nestao sa njihovim silaskom sa istorijske scene: Obrenovića 1903. godine posle Majskog prevrata, odnosno Karađorđevića 1941. godine kada su napustili zemlju.

Među eksponatima na postavci se svojim umetničkim kvalitetima i istorijskim značajem pre svih izdvajaju kraljevske insignije: šar, žezlo, kopča za plašt, krunidbeni plašt od venecijanskog pliša i svile opasan hermelinom prvi put izložen posle restauracije i jedina sačuvana srpska kruna – kruna kralja Petra I Karađorđevića, izlivena po nacrtu Mihaila Valtrovića od gvozdene ručke topa vožda Karađorđa u čuvenoj radionici braće Faliz u Parizu, koju je kralj Petar I nosio samo jednom – na svom krunisanju 1904. godine na stogodišnjicu Prvog srpskog ustanka; zatim voždov jatagan belosapac sa raskošnim ornamentima, sablja Aleksandra Obrenovića sa devizom dinastije Obrenović „Tempus et meum ius“ („Vreme i moje pravo“); nakit prvenstveno porodice Obrenović poručen za vreme prve vladavine kneza Miloša urađen između ostalog i u poznatoj bečkoj juvelirnici „Svoboda“; originalna platna poznatih slikara Uroša Kneževića, Jozefa Grandauera Paje Jovanovića i Uroša Predića; nameštaj koji je nekada krasio enterijere srpskih dvorova i mnogi drugi predmeti.

Iako gotovo svi izloženi eksponati predstavljaju luksuzne predmete, čiji su izgled, poreklo i materijal bili u funkciji potvrde statusa, bogatstva i moći njihovih vlasnika, na izložbi su se našli i oni koji su autentično svedočanstvo o određenim događajima: marama vožda Karađorđa sa karakterističnim čvorom – znakom njegovog tajnog povratka u Srbiju 1817. godine, ključ od prostorije u kojoj su se krili kralj Aleksandar i Draga Obrenović neposredno pre ubistva u Majskom prevratu 1903. godine, drama „Slivnica“, napisana na nemačkom jeziku, koju je kralj Milan Obrenović objavio u Hamburgu pod pseudonimom Harun-al-raššid, kao i odeća kneza Mihaila Obrenovića u kojoj je ubijen u Topčideru 1868. godine.